Znaczenie parkingów A&P albo uczenie się od Las Vegas
Substancja literacka nie składa się tylko z rzeczywistości, którą odkrywa pisarz, ale w większym stopniu z rzeczywistości dostępnej dla niego poprzez literaturę i idiomy jego dnia codziennego oraz przez obrazy, które ciągle są żywotne w literaturze przeszłości. Stylistycznie, pisarz może wyrazić swoje uczucie wobec tej substancji imitując ją, bądź parodiując, jeżeli się z nią nie zgadza.
Uczenie się od istniejącego krajobrazu jest metodą bycia rewolucyjnym dla architekta. Nie jest to oczywista droga, taka jak zburzenie Paryża i rozpoczęcie jego budowy od nowa, jak zaproponował Le Corbusier w 1920 roku, ale inna, bardziej tolerancyjna droga, to jest, zadawanie pytania, jak patrzymy na rzeczy.
Substancje komercyjne, w szczególności substancja Las Vegas - przykład par excellence - są wyzwaniem dla architekta, aby zajął pozytywne stanowisko, nie naznaczone poczuciem niższości. Architekci nie potrafią patrzeć na środowisko nie formułując jednoznacznych sądów, ponieważ ortodoksyjna architektura modernizmu jest progresywna, jeżeli nie rewolucyjna, utopijna i purystyczna; jest niezadowolona z istniejących warunków. Współczesna architektura jest liberalna: architekci preferują zmianę istniejącego środowiska bardziej niż uwydatnianie tego, co już w nim istnieje.
Wykorzystanie intuicji tradycji nie jest jednak niczym nowym: sztuka wysoka często inspiruje się folklorem. Romantyczni architekci osiemnastego wieku odkryli istniejącą i konwencjonalną architekturę rustykalną. Architekci wczesnego modernizmu bezkrytycznie przyjęli industrialny alfabet bez jakiejkolwiek próby adaptacji. Le Corbusier kochał windy i parowce; Bauhaus wyglądał jak fabryka; Mies używał detali stalowych amerykańskich fabryk do budynków z betonu. Architekci modernistyczni używają analogii, symboli i obrazów - jednak zaprzeczają prawie wszystkiemu, co determinuje ich formy, oprócz niezbędnej struktury i programu - tworzą analogię i stymulację z niespodziewanych obrazów. Jest pewna perwersja w procesie nauczania: patrzymy wstecz na historię i tradycję aby iść do przodu; możemy także patrzeć w dół aby piąć się w górę. Ocena u źródeł może być użyta jako narzędzie do uwrażliwiania późniejszych ocen. Jest to sposób na uczenie się ze wszystkiego.
Pewne definicje wykorzystujące metodę porównawczą
'Nie innowacyjna samowola, ale oddawanie czci archetypom' Herman Melville
'Nieustanne nowe początki prowadza do bezpłodności' Wallace Stevens
'Lubię nudne rzeczy' Andy Warhol
Aby omówić nowy, ale stary kierunek w architekturze, użyjemy kilku niedyskretnych porównań, aby pokazać za czym i przeciw czemu jesteśmy, ale przede wszystkim aby spróbować opisać naszą własną architekturę. Kiedy architekci mówią albo piszą, filozofują wyłącznie po to, aby opisać własną architekturę i nasza próba nie będzie inna. Nasz argument zależy od porównań, ponieważ jest to bardzo proste, niemal banalne. Potrzebuje kontrastu aby zaistnieć. Użyjemy w sposób bardzo niedyplomatyczny, kilku prac wiodących architektów jako kontrastu i kontekstu.
Wyolbrzymimy obraz - obraz ponad procesem i formą, zakładając, że architektura zależy od jej percepcji i tworzenia doświadczenia przeszłości i skojarzeń emocjonalnych, oraz że te symboliczne i reprezentacyjne elementy często mogą być przeciwstawne formie, strukturze i programowi, z którymi tworzą określony budynek. Będziemy analizować tę sprzeczność w jej dwóch podstawowych manifestacjach:
1. Gdzie architektoniczne systemy przestrzeni, struktury i programu są zanurzone i zniekształcone przez formę symboliczną. Takie budynki-rzeźby nazywamy kaczkami, aby uhonorować zajazd w kształcie kaczki 'Kaczka Long-Island', zilustrowany w Wysypisku Boga Petera Blake'a.
2. Gdzie systemy przestrzeni i struktury wynikają bezpośrednio z programu, a ornament jest używany w sposób niezależny. Takie budynki nazywamy dekorowanymi szopami.
Kaczka jest typem budynku, który jest symbolem; dekorowana szopa jest konwencjonalnym schronieniem, które stosuje symbole. Zakładamy, że oba typy budynku są aktualne - Chartres to kaczka (pomimo, że jest także dekorowaną szopą), natomiast Palazzo Farnese jest dekorowaną szopą - myślimy jednak, że kaczka jest już dzisiaj rzadko stosowana, pomimo faktu, że zaczyna przesiąkać do architektury modernistycznej...
Kaczka i dekorowana szopa
Pozwolimy sobie zbadać dekorowaną szopę poprzez porównanie Crawford Manor Paula Rudolpha z Guild House (we współpracy z Cope and Lippincott). Te dwa budynki są porównywalne w wielkości, funkcji i roku konstrukcji; oba są wysokimi apartamentowcami dla osób starszych, składającymi się z około 90. jednostek, zbudowanymi w połowie lat sześćdziesiątych. Różnią się ustawieniem: Guild House, pomimo że jest wolnostojący, jest sześciokondygnacyjną imitacją palazzo, analogicznym w strukturze i materiałach do otaczających budynków i kontynuującym, poprzez swoją pozycje i formę, pierzeję jednej z ulic składających się na ortogonalną mapę Filadelfii. Crawfor Manor natomiast, jest jednoznaczną, strzelistą wieżą, unikalną w swoim medernistycznym świecie Ville Radieuse pośród ograniczonego dostępu Oak Street w New Haven.
Jednak to kontrast w obrazach tych budynków wynikający z ich systemów konstrukcyjnych chcemy podkreślić. System Guild House jest konwencjonalny i zwyczajny i na taki wygląda, system konstrukcji i programu Crawford Manor jest konwencjonalny i zwyczajny, ale na taki nie wygląda.
Bohaterski i oryginalny albo brzydki i zwyczajny
Symboliczne znaczenie Crawford Manor możemy nazwać 'bohaterskim i oryginalnym'. Pomimo, że substancja jest zwyczajna i konwencjonalna, obraz jest bohaterski i oryginalny. Znaczenie symboliczne Guild House możemy nazwać 'brzydkim i zwyczajnym' Technologicznie niezaawansowana cegła, staromodne, dwuskrzydłowe okna, ładne materiały dookoła wejścia i brzydka antena, która nie jest schowana za parapetem, tak jak to jest teraz modne - wszystko to jest konwencjonalne w swoim obrazie tak samo jak w swojej substancji, a raczej jest to brzydkie i zwyczajne. (martwe, plastikowe kwiaty w oknach są raczej ładne i zwyczajne, nie sprawiają, że ta architektura wygląda śmiesznie, tak jak sprawiałyby, że bohaterskie i oryginalne okna Crawford Manor wyglądałyby śmiesznie.)
Jednak w Guild House, symbolika zwyczajności idzie dalej niż to. Nawiązania do wielkiego porządku na fasadzie, symetria, kompozycja włoskiego palazzo z jego trzema monumentalnymi poziomami ( tak jak jego rzeczywiste sześć poziomów) i rzeźbami, albo prawie rzeźbami - sugerują coś na wzór bohaterskości i oryginalności. Jest prawdą, że w tym przypadku bohaterskość i oryginalność fasady jest ironiczna, ale jest to zestawienie kontrastujących ze sobą symboli - nałożenie jednego porządku symboli na drugi - co konstytuuje użycie dekorowanej szopy. To właśnie sprawie, że Guild House jest dekorowaną szopą a nie architekturą bez architektów.
Brzydkie i zwyczajne jako symbol i styl
Artystycznie rzecz ujmując, użycie zwyczajnych elementów w zwyczajnej architekturze - bez względu na to, czy są to klamki drzwiowe czy znajome formy istniejących systemów konstrukcyjnych - budzi skojarzenia z doświadczeniami przeszłości. Takie elementy mogą być ostrożnie używane i zaadoptowane z istniejącego alfabetu i standardowych katalogów zamiast tworzenia ich w wyniku oryginalnego procesu i artystycznej intuicji. Aby zaprojektować okno, nie wystarczy zmierzyć się z abstrakcyjną funkcją przenikania promieni świetlnych i wiatru, aby służyć wnętrzu budynku, ale z obrazem okna - wszystkich okien jakie znamy i innych o których się dowiadujemy. To podejście jest symbolicznie i funkcjonalnie konwencjonalne, ale promuje architekturę znaczenia, szersza i bogatszą, mniej dramatyczną niż architektura ekspresji.
Przeciw kaczkom, albo brzydkie i zwyczajne ponad bohaterskie i oryginalne, albo myśl trochę
Nie powinniśmy podkreślać ironicznego bogactwa banału w dzisiejszym artystycznym kontekście na koszt rozmowy o wartości brzydkiej i zwyczajnej architektury w szerszym kontekście. Dlaczego podtrzymujemy wyższość symboliki zwyczajności dekorowanej szopy nad symboliką bohaterskości rzeźbiarskiej kaczki? Ponieważ nie jest to czas, a środowisko nie należy do bohaterskiej komunikacji poprzez czystość architektury. Każdy środek ma swój czas, a środowiskowe warunki naszych czasów - socjalne, komercyjne, mieszkaniowe - pochodzą ze źródeł czysto symbolicznych, prawdopodobnie mniej statycznych i bardziej adaptowalnych do skali środowiska. Ikonografia i zmieszane źródła komercyjnej architektury poboczy drogowych ukazują nam tę drogę, jeżeli tylko się przyjrzymy.
Aby odnaleźć nasza symbolikę, musimy udać się na przedmieścia współczesnych miast, które są atrakcyjne bardziej z symbolicznego niż funkcjonalnego punktu widzenia i reprezentują aspiracje prawie wszystkich Amerykanów, w tym mało zarabiających mieszkańców i prawie całej cichej i białej większości. Wtedy archetyp Los Angeles będzie naszym Rzymem, a Las Vegas nasza Florencją.
Dobrze projektowana architektura
Ostatecznie, uczenie się od kultury popularnej nie zwalnia architekta z jego statusu w kulturze wysokiej, Może jednak uczynić kulturę wysoką bardziej współczującą współczesnym potrzebom i sprawom. Ponieważ kultura wysoka i jej reprezentanci są potężni jeżeli chodzi o odnowę urbanistyczną i inne kręgi władzy, czujemy, że architektura ludzi, taka jakiej chcą ludzie ( a nie taka, jaką wymyśli dla nich architekt ) nie wpłynie na odnowę urbanistyczną dopóki nie pojawi się w akademiach i nie stanie się akceptowalna dla ludzi wydających decyzje. Pomaganie w tym nie jest naganną rolą dobrze projektującego architekta, zapewnia, razem z zastosowaniem ironii i żartu, dotarcie do powagi, broni artystów nieautorytarnych w sytuacjach socjalnych z którymi się nie zgadzają. Architekt staje się błaznem.
Ironia może być narzędziem, którym konfrontujemy i zestawiamy różnorodne wartości architektury w pluralistycznym społeczeństwie i zbieramy różnice w wartościach pomiędzy architektami i ich klientami. Klasy społeczne rzadko kiedy działają wspólnie, ale jeżeli mogą tworzyć tymczasowe sojusze w budowaniu i tworzeniu wielowartościowej architektury społecznej, pewna dawka ironii, paradoksu będzie potrzebna z każdej strony.
tłum. Łukasz Stępnik
Fragmenty. Źródło: Charles Jencks, Karl Kropf, Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture, wyd. Willey-Academy, Chichester, 2006 (tłumaczenie wykonane w zakresie uzasadnionym nauczaniem, kopiowanie tekstu w celach komercyjnych jest zabronione)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz