DWA MODERNIZMY
Pierwszy Modernizm był utopijnym, idealistycznym, purystycznym i demagogicznym ruchem, który opierał swoją siłę na niewinnej wierze w przyszłość wykreowaną przez nową architekturę i sztukę. Był ruchem walczącym i polemicznym. Wierzył w możliwość kulturowej ekspansji i radykalnych zmian, które doprowadzą do powstania bardziej humanistycznego i zdrowszego świata.
Drugi Modernizm to realistyczne spojrzenie na kulturę, które nie jest zaślepione żadnymi iluzjami. Porzucił niewinną wiarę w zwycięstwo humanizmu i swój potencjał odnajduje w tworzeniu strategii kulturowego oporu wobec niechcianego, antyludzkiego rozwoju.
Podobnie wieloaspektowa jest zmiana stylistyczna. Pierwszy Modernizm chciał być ruchem niematerialnym i pozbawionym ciężaru, podczas gdy Drugi odzwierciedla grawitację, stabilność i materialność ziemi. Powrót ziemi i grawitacji jako środków architektonicznej ekspresji ma znaczenie metaforyczne; po swojej aroganckiej i utopijnej wędrówce, architektura powróciła na łono Matki Ziemi, do źródła narodzin i kreatywności.
Aspirując do osiągnięcia czystej ekspresji, Pierwszy Modernizm unikał symbolizmu, aluzji i metafory, które stały się najważniejszymi elementami ekspresji Drugiego. Nowy Modernizm na początku poszukiwał swojej ekspresji w poczuciu bezczasowości, teraz zwraca się w stronę materiałów, pamięci i metafory. Pierwszy Modernizm podziwiał perfekcję i skończoność, podczas gdy nieskończoność, proces i brak perfekcji to elementy nowej ekspresji. Pierwszy Modernizm pragnął wiecznej innowacji, Drugi ciągle używa zapożyczeń. Chciałbym jednak podkreślić, że współczesne używanie cytatów jest dwukierunkowe w stosunku do historii w przeciwieństwie do eklektyzmu, który był tylko jednokierunkowy. W sztuce eklektycznej unosi się duch nekrofilii, ponieważ nie można wskrzesić zmarłych.
MOTYWACJA ZMIANY
Motywem zmian była ewolucja świadomości, która nastąpiła w ciągu dwóch ostatnich dekad i jest tak radykalna, że każdemu z nas trudno jest ją zaakceptować. Trzeci Świat, kryzys energetyczny, rewolucja uniwersytecka, rozwój komunikacji masowej i sposobów przetwarzania danych stanowią mozaikę zmian w takim samym stopniu jak cała postmodernistyczna debata. Także świadomość zagrożeń, które związane są z rozwojem technologii i rozczarowanie osiągnięciami zachodniej demokracji stanowią podwalinę dla Drugiej Nowoczesności.
Transformacja Nowoczesności nie była nagłym zjawiskiem. Nawet w początkowych fazach modernizmu, tendencje ekspresjonistyczne, organiczne i regionalne istniały jako elementy głównego nurtu. Pierwszy Modernizm zaczął wyczerpywać się w latach pięćdziesiątych, kiedy zmiany można było dostrzec nawet na kongresach CIAM. Louis Kahn i Aldo van Eyck wydawali się być najbardziej skrajnymi przedstawicielami nowego ruchu. Kahn przywrócił pojęcia archaiczności i metafizyki, natomiast van Eyck wprowadził do języka architektury elementy antropologiczne i strukturalistyczne.
Moje spojrzenie na Modernizm jako ciągłość opiera się na dialektyce ewolucji, która daje większe nadzieje niż popularna teoria o bankructwie Modernizmu. Przede wszystkim widzę Modernizm jako dialektyczne spojrzenie na kulturę, która w nieskończoność zmagać się musi ze swoją przeszłością.
NOWA TRADYCJA
Żywotność i optymizm wczesnego Modernizmu wynikał z ciągłego konfrontowania tradycji i reformy. Modernizm stracił swoją duchową głębię kiedy zaczęto stosować ten styl jako gotowe rozwiązanie estetyczne odrzucając całe zaplecze kulturowe i ciągłość tradycji w nim ukrytych.
Współzależność architektury i kultury nie została jeszcze dostatecznie rozpoznana. Międzynarodowe, konsumpcyjne dziennikarstwo architektoniczne w okrutny sposób obdziera budynki z ich kontekstu kulturowego i prezentuje je jako elementy indywidualnej promocji.
Drugi Modernizm musi na nowo nauczyć się patrzeć na architekturę jako element tradycji i analizować jej bezczasową esencję. Istotne jest, że twórcy Pierwszego Modernizmu byli artystami bądź współpracowali z artystami. Duchowe zubożenie modernizmu to twór powojennych generacji, które odcięły się od sztuk pięknych za sprawą dominujących praktyk edukacyjnych lub płytko rozumianego profesjonalizmu. Nowy Modernizm musi szukać swoich inspiracji w żyznej glebie sztuki.
tłum. Łukasz S.
źródło: Juhani Pallasmaa, 'Tradition&Modernity: The Feasibility of Regional Architecture in Post-Modern Society' [w:] Architectural Review 188:1095 (maj 1988), strony 32-3
(Tłumaczenie wykonane w zakresie uzasadnionym nauczaniem. Kopiowanie i rozpowszechnianie w celach komercyjnych jest zabronione)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz