LE CORBUSIER I PIERRE JEANNERET - PIĘĆ PUNKTÓW NOWEJ ARCHITEKTURY (1927)

    Teoretyczne rozważania zawarte poniżej są oparte na wieloletniej praktyce i doświadczeniu na placu budowy.

    Teoria domaga się zwięzłego formułowania.

    Poniższe punkty w żadnym wypadku nie są związane z fantazjami estetycznymi lub chęcią uzyskania modnych efektów, ale zawierają architektoniczne fakty, które tworzą zupełnie nową typologię budynków mieszkalnych i gmachów publicznych.

    1. Podpory. Aby rozwiązać problem w sposób naukowy, należy po pierwsze wyróżnić elementy z których się składa. W przypadku budynku możemy dokonać podziału na elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne. Wcześniejsze fundamenty, na których bez jakiejkolwiek matematycznej kontroli spoczywał budynek, zastąpione są stopami fundamentowymi a ściany słupami. Zarówno stopy fundamentowe jak i słupy są dokładnie wyliczone na podstawie obciążeń, które przyjmują. Podpory te rozmieszczone są w równych interwałach, niezależnych od wewnętrznej aranżacji budynku. Wznoszą się bezpośrednio od poziomu podłogi do poziomu 3,4,6 etc. i podnoszą parter. W ten sposób pokoje nie chłoną wilgoci z gruntu, są dobrze oświetlone i wentylowane, działka jest pozostawiona na ogród, który konsekwentnie rozciąga się pod budynkiem. Taka sama powierzchnia jest też przeznaczona na płaski dach.

    2. Ogrody na dachu. Płaski dach wymaga systematycznego użytkowania dla potrzeb mieszkańców: taras na dachu, ogród na dachu. Z drugiej strony, zbrojony beton wymaga ochrony przed zmieniającą się temperaturą. Ruchy płyty żelbetowej mogą być zahamowane poprzez utrzymywanie stałej wilgotności betonu. Taras na dachu zaspokaja oba te wymagania (przeciwwilgociowa warstwa piasku przykryta betonowymi płytami z trawą pomiędzy nimi; ziemia w kwietnikach w bezpośrednim kontakcie z warstwą piasku). W ten sposób deszczówka będzie spływała niesłychanie wolno. Rury spustowe wewnątrz budynku. Dzięki temu nieodczuwalna wilgoć będzie stale obecna na przykryciu dachu. Ogrody na dachu będą ukazywały niezwykle bujną roślinność. Krzewy a nawet małe drzewa do 3, 4 metrów mogą być sadzone. W ten sposób ogród na dachu będzie najbardziej wyróżnionym miejscem w budynku. Ogółem, ogrody na dachach oznaczają regenerację terenów zabudowanych.

    3. Wolny plan. System konstrukcyjny odpowiada za przenoszenie obciążeń ze stropów i dachu. Ściany wewnętrzne mogą być umieszczane gdziekolwiek, na każdym piętrze niezależnie. Nie ma już ścian konstrukcyjnych, tylko membrany o wymaganej grubości. Wynikiem tego jest absolutna wolność w projektowaniu rzutów; dowolność w stosowanych środkach, co pozwala na zmniejszenie stosunkowo wysokich kosztów żelbetowej konstrukcji.

    4. Horyzontalne okna. Wspólnie ze stropami, podpory tworzą prostokątny system otworów w fasadzie, przez który może wędrować światło i powietrze. Okno rozciąga się od podpory do podpory i w ten sposób staje się oknem horyzontalnym. Nienaturalne, pionowe okna konsekwentnie znikają, tak jak nieprzyjemne słupki. W ten sposób pokój jest równomiernie oświetlony, od ściany do ściany. Doświadczenia pokazują, że pomieszczenie oświetlone w ten sposób jest osiem razy lepiej oświetlone niż pomieszczenie z pionowymi oknami o takiej samej powierzchni.

    Cała historia architektury jest związana z otworami w ścianie. Dzięki użyciu horyzontalnych okien, żelbet niespodziewanie dostarcza możliwości maksymalnej iluminacji. 

    5. Wolna fasada. Poprzez wyprowadzanie podłogi poza podpory, tak jak w przypadku balkonów otaczających cały budynek, fasada rozszerza się poza system konstrukcyjny. Traci w ten sposób właściwości konstrukcyjne i okna mogą być powiększane do dowolnej długości, bez jakichkolwiek związków z podziałami wewnętrznymi. Okno może mieć długość zarówno 10 metrów w przypadku budynków mieszkalnych jak i 200 metrów dla gmachów publicznych (nasz projekt dla budynku Ligi Narodów w Genewie). Dzięki temu mamy wolność w projektowaniu fasady.

    Pięć punktów opisanych powyżej tworzy zupełnie nową estetykę. Nie pozostawia nam ona żadnych elementów architektury przeszłości, tak jak nie możemy już dłużej opierać się na literalnym i historycznym sposobie nauczania w szkołach.

tłum. Łukasz Stępnik,

Fragmenty, źródło: Five Points for a New Architecture, Le Corbusier i Pierre Jeanneret, w: Bau und Wohnen, Stuttgart, Fr. Wederkind & Co., 1927, (tłumaczenie wykonane w zakresie uzasadnionym nauczaniem, kopiowanie tekstu w celach komercyjnych jest zabronione)